Από την εποχή του Αριστοτέλη του Πλάτωνα και του Πυθαγόρα αναπτύσσονται θεωρίες για τις επιπτώσεις που έχει η μουσική στο χαρακτήρα, στη ψυχή, και στο συναίσθημα κάθε ανθρώπου. Προτείνοντας πολλές φορές τρόποι χρήσης της με σκοπό την επίτευξη της αρμονίας και της ψυχικής διάθεσης.
Ο Πυθαγόρας πίστευε ότι η μουσική έχει τη δύναμη να επαναφέρει μια διαταραγμένη ψυχή σε συμφωνία με τις παγκόσμιες αρμονίες του σύμπαντος. Ο Αριστοτέλης μας λέει τη συγγένεια της ψυχής με τα επιμέρους στοιχεία της μουσικής όπως ο ρυθμός και η αρμονία. Ο Πλάτωνας επισημαίνει ότι η κατάλληλη μουσική διαμορφώνει το χαρακτήρα του ανθρώπου.
Αναφορές σχετικά με τα θεραπευτικά αποτελέσματα που έχει η μουσική βρίσκουμε στη Καινή Διαθήκη και στην Παλαιά. Πολλές γραπτές μαρτυρίες ακόμα μας έρχονται από τον μεσαίωνα, που η μουσική χρησιμοποιείται για την διασφάλιση της ψυχοσωματικής υγείας.
Οι πρώτες θεωρητικές μελέτες έκαναν την εμφάνισή τους το 18ο αιώνα, η Νέα τέχνη του ήχου και της μουσικής, του Kirehner. Το 19ο αιώνα καταγράφονται τα πρώτα πειράματα βασισμένα σε επιστημονικά κριτήρια.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τα νοσοκομεία που έβριθαν από τραυματίες, τα επισκέπτονταν συχνά καλλιτέχνες και έπαιζαν μουσική με σκοπό να απαλύνουν τον πόνο των ασθενών.
Οι γιατροί στα νοσοκομεία αυτά όπου η παρουσία της μουσικής ήταν συχνή, διαπίστωσαν σημαντική βελτίωση στη σωματική αλλά κυρίως στην ψυχική υγεία των ασθενών. Από τότε άρχισαν να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τις ευεργετικές ιδιότητες που έχει η μουσική.
Το 1945 στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν (Michigan) άρχισαν να παραδίδονται μαθήματα μουσικοθεραπείας. Το 1950 στις ΗΠΑ ιδρύθηκε ο πρώτος επίσημος σύλλογος, το National Association for Music Therapy.
Με την πάροδο του χρόνου ιδρύθηκαν ειδικά θεραπευτήρια σε ολόκληρο τον κόσμο που εφαρμόζουν αποκλειστικά τη μουσικοθεραπεία. Πολλά γηροκομεία, νοσοκομεία, και κέντρα αποτοξίνωσης, έχουν τον δικό τους μουσικοθεραπευτή.
Πως λειτουργεί η μουσική ως θεραπευτικό μέσο;
Για να κατανοήσουμε τη λειτουργία που έχει η μουσική ως θεραπευτικό μέσο, αρκεί να παρατηρήσουμε τον ίδιο τον εαυτό μας. Πολλές φορές ακούμε μουσική για να αποδράσουμε από την ρουτίνα της καθημερινότητας, μας κρατά συντροφιά, χαλαρώσουμε και αποβάλουμε το άγχος. Η μουσική έχει τη δύναμη να μας φτιάχνει διάθεση, μας κάνει να αναπολήσουμε τις ευχάριστες ή δυσάρεστες καταστάσεις του παρελθόντος.
Ένα βήμα παραπάνω πάνε τώρα οι επιστήμονες που ασχολούνται με τη μουσικοθεραπεία, χρησιμοποιώντας την ως δυναμικό εργαλείο που ενισχύει την επίλυση ποικίλων ψυχοσωματικών προβλημάτων.
Η μουσικοθεραπεία χρησιμοποιείται σε διαφορετικούς ανθρώπους ανεξάρτητα από την ηλικία ή τις γνώσεις που έχει το άτομο στη μουσική, και αφορά μεγάλο φάσμα ασθενειών.
Η μουσική δρα σε τρία βασικά επίπεδα.
- Το συγκινησιακό
- Το συνειρμικό
- Το μαθησιακό
Οι μουσικοθεραπευτές χρησιμοποιώντας κατάλληλο μουσικό υλικό για ασθενείς όπως η ακουστική, οπτική, λεκτική η άλλες σωματικές ανικανότητες. Καθώς και κάθε είδους ψυχοσωματική και πνευματική ανεπάρκεια, η γεροντική άνοια.
Σε μεγαλύτερες ηλικίες μπορεί να επαναφέρει Μνήμες συγκεκριμένων γεγονότων. Ενώ σε ανθρώπους με πνευματική ανεπάρκεια οι στίχοι χρησιμεύουν ως οδηγίες για εργασία. Με το ρυθμό και την κίνηση καλλιεργούνται ο συντονισμός των κινήσεων, η ισορροπία και η επιμονή.
Η εκμάθηση ενός μουσικού οργάνου μπορεί να βοηθήσει την κατάσταση των ανθρώπων με προβλήματα κίνησης, να Τονώσει την Αυτοεκτίμηση τους.
Οι αναφορές ανθρώπων από συγγενικά τους πρόσωπα που υποβλήθηκαν σε μουσικοθεραπεία και κυρίως γιατρών διαφόρων ειδικοτήτων, είναι η καλύτερη απόδειξη για τα ευεργετικά αποτελέσματα που έχει η μουσική.
Η χρήση της μεθόδου σε ανθρώπους της τρίτης ηλικίας έχει ευεργετικά αποτελέσματα σε ασθενής όπως η γεροντική άνοια και το πάρκινσον. Έχει αποδειχθεί ότι συγκεκριμένα είδη μουσικής μειώνουν την αρτηριακή πίεση και τους καρδιακούς παλμούς.
Αναμφισβήτητα η επιστήμη της μουσικοθεραπείας βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο, χρειάζονται περαιτέρω πειράματα και έρευνες για την καθιέρωση της.